Affectregulerende Vaktherapie
De interventie Affectregulerende Vaktherapie is ontwikkelingsgericht en bedoeld voor kinderen, jongeren en volwassenen met een verstoorde of niet op gang gekomen affectregulatie. Het hoofddoel van de behandeling is bevorderen van het affectregulerend vermogen.
Affectregulerende Vaktherapie wordt door vaktherapeuten ingezet, in samenwerking met opvoeders, begeleiders en leerkrachten.
Het inzetten van het vaktherapeutische middel (muziek, beeldend, drama, spel, bewegen, dans) heeft een meerwaarde in de behandeling van deze kinderen, omdat een groot deel van de behandeling op non-verbaal niveau plaatsvindt. Opvoeders, begeleiders en leerkrachten worden meegenomen in een ontwikkelingsgerichte visie. Zij leren probleemgedrag begrijpen vanuit een verstoorde affectregulatie.
Affectregulatieproblemen herkennen
Er is nog geen 'tool' om affectregulatieproblemen vast te stellen. Cliënten met een problematische affectregulatie vallen op omdat denken en praten over emoties lastig is en oefenen van vaardigheden niet beklijft.
Vanuit de praktijk hebben we de volgende gedragskenmerken gevonden:
- fysiek gespannen houding,
- geen steun, sturing en begrenzing verdragen,
- geen co-regulatie verdragen (of zoeken) bij oplopende spanning,
- aandacht niet kunnen richten, vasthouden en verdelen,
- lichamelijke sensaties, -gevoelens en -behoeften (affecten) niet gewaarworden,
- of overspoeld raken door affecten,
- affecten niet kunnen waarnemen,
- geen betekenis kunnen geven aan affecten. Affecten zijn nog geen emoties,
- emotieregulatieproblemen,
- gedragsregulatieproblemen
Naar aanleiding van de ontwikkelingsanamnese is er een vermoeden dat er verhoogde stress is geweest in de eerste levensjaren voortkomend uit kind, ouder of omgevingsfactoren.
Deze kinderen laten probleemgedrag zien waarbij de hypothese is dat er sprake is van een verstoorde of niet op gang gekomen affectregulatie.
Hoewel de interventie beschreven is voor kinderen zijn we er als kennisnetwerk van overtuigd dat de ArVT ook voor adolescenten en volwassenen geïndiceerd kan zijn. De ontwikkeling hiervan is in volle gang en hopen we in het handboek t.z.t. te kunnen toelichten.
Sanne van der Vlugt heeft recent de Master Vaktherapie afgerond met een onderzoek naar selectiecriteria waarop een kind of jongere met probleemgedrag geïndiceerd is voor ArVT. Aan de hand van dit onderzoek heeft zij, samen met Anne Ponstein en Sigrid Piening, een artikel gepubliceerd in het Tijdschrift voor Orthopedagogiek. Klik hier om het artikel te downloaden.
Gefaseerde behandeling
De behandeling is gefaseerd opgebouwd. In drie fasen worden spanning, aandacht en affect gereguleerd door het werken met vaktherapeutische materialen en door gebruik te maken van de interactieve regulatie tussen kind en therapeut, waarbij de therapeut een mentaliserend-bevorderende houding aanneemt.
Een interventie gevormd in de praktijk
Het Kennisnetwerk Affectregulerende Vaktherapie richt zich op het ontwikkelen, beschrijven en onderzoeken van de transdiagnostische behandelinterventie Affectregulerende Vaktherapie (ArVT). Vaktherapeuten, beeldend, dans, drama, muziek, pm(k)t en spel, maken reeds gebruik van de interventie.
Transdiagnostisch
Affectregulerende Vaktherapie biedt een transdiagnostisch kader en werkwijze, waarmee bij diverse doelgroepen, problematieken en diagnosen/classificaties gewerkt kan worden aan het bevorderen van het affectregulerend vermogen.
Immers, als in de vroege jeugd de affectregulatie verstoord is verlopen en affectregulatievaardigheden niet zijn ontwikkeld, geeft dit op latere leeftijd problemen met zelfregulatie (Schmeets, 2003). Zolang deze ontwikkeling niet (opnieuw) op gang komt, zal het overleefgedrag verharden. Dit kan op latere leeftijd leiden tot allerlei psychiatrische problemen.
Vaktherapeutische disciplines
ArVT is een interventie die door elke vaktherapeutische discipline kan worden ingezet. De term ‘vaktherapie’ is de overkoepelende naam voor de disciplines beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, muziektherapie, psychomotorische therapie, psychomotorische kindertherapie en speltherapie.
In het basisboek is ter illustratie van de behandelwijze casuïstiek van alle vaktherapeutische disciplines opgenomen.
Beeldend
´Ayla geeft tijdens de eerste sessie weinig signalen over wat ze kan of wat haar leuk lijkt. Ze reageert vlak op de uitleg over therapie...´
Dans
´...kiezen is voor Pieter moeilijk,de therapeut let op lichaamshouding en -signalen en hakt een paar keer de knoop door.'
Drama
´Tim speelt alles snel en gehaast. De therapeut vertraagt het spel door in haar rol te benoemen dat ze buiten adem is en even gaat zitten om uit te rusten.´
Muziek
´Het improviseren houden Max en de muziektherapeut lang vol. Pas als Max rode wangen krijgt en stopt met spelen, reageert de muziektherapeut...´
